Η δυσκοιλιότητα, παρ’ όλο που δεν αποτελεί ασθένεια αλλά σύμπτωμα, επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα πολλών ανθρώπων. Σύμφωνα με έρευνα του Ελληνικού Ιδρύματος Γαστρεντερολογίας και Διατροφής απασχολεί το 16% του ενήλικου πληθυσμού ενώ ο ένας στους πέντε Έλληνες έχει έρθει αντιμέτωπος με το ενοχλητικό αυτό πρόβλημα τουλάχιστον μια φορά στο παρελθόν. Στους ηλικιωμένους το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 33% ενώ το 70% των περιπτώσεων αφορά γυναίκες.
Με τα δεδομένα αυτά γίνεται σαφές ότι η δυσκοιλιότητα είναι ένα πρόβλημα το οποίο δεν έχουμε το περιθώριο να αγνοούμε.
Τι είναι η δυσκοιλιότητα;
Δυσκοιλιότητα θεωρείται η μείωση των κενώσεων σε λιγότερες από 3 την εβδομάδα ή η ανάγκη εφαρμογής σημαντικά αυξημένης πίεσης για να επιτευχθεί η αφόδευση.
Σύμφωνα με τους ειδικούς ένα άτομο χαρακτηρίζεται δυσκοίλιο όταν έχει τουλάχιστον 2 από τα ακόλουθα συμπτώματα για 3 μήνες το τελευταίο εξάμηνο.
- Σκληρά κόπρανα
- Αίσθημα ατελούς κένωσης (1 στις 4 κενώσεις)
- Δυσκολία στην κένωση και κοιλιακό άλγος
- 1-2 κενώσεις την εβδομάδα
- Αίσθημα ορθοπρωκτικής απόφραξης
Ποιες είναι οι αιτίες εμφάνισης δυσκοιλιότητας;
Η δυσκοιλιότητα συνήθως σχετίζεται με την διατροφή και τον τρόπο ζωής αλλά μπορεί να οφείλεται και σε κάποια νοσήματα ή φάρμακα.
Συνηθέστερες αιτίες αποτελούν:
- Διατροφή φτωχή σε φυτικές ίνες δηλ. φτωχή σε κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και οσπρίων και πλούσια σε ζωικά λίπη
- Μειωμένη πρόσληψη υγρών
- Καθιστική ζωή
- Στρες
- Αλλαγές των καθημερινών συνηθειών όπως ταξίδια, αλλαγή εργασίας, δίαιτες αδυνατίσματος
- Εκούσια αναστολή της επιθυμίας για κένωση που πραγματοποιούν ορισμένα άτομα είτε γιατί δεν θέλουν να χρησιμοποιήσουν ξένες τουαλέτες είτε γιατί είναι πολυάσχολοι. Αυτό συμβαίνει συχνά στα παιδιά, τα οποία αναβάλλουν την εντερική κένωση επειδή δεν θέλουν να διακόψουν το παιχνίδι τους.
Άλλα αίτια που μπορεί να οδηγήσουν σε δυσκοιλιότητα είναι:
- Ορμονικές μεταβολές στην κύηση και στην εμμηνόπαυση
- Η πρόοδος της ηλικίας λόγω επιβράδυνσης του μεταβολισμού, η οποία συχνά συνοδεύεται από μειωμένη σωματική δραστηριότητα και αλλαγές στην διατροφή
- Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (σπαστική κολίτιδα)
- Χρήση φαρμάκων που έχουν την δυσκοιλιότητα ως παρενέργεια, όπως τα σκευάσματα σιδήρου, τα αντιόξινα που περιέχουν αργίλιο και ασβέστιο, ορισμένα αντιυπερτασικά (ανταγωνιστές ασβεστίου, διουρητικά), ορισμένα παυσίπονα ή αντιπαρκινσονικά φάρμακα.
- Αυξημένη και χρόνια χρήση καθαρτικών γιατί το έντερο αρχίζει να εξαρτάται από αυτά για να έχει κινητικότητα
- Διάφορες παθολογικές καταστάσεις όπως νευρολογικές και ψυχολογικές διαταραχές (νόσος του Parkinson, σκλήρυνση κατά πλάκας. κατάθλιψη κ.ά.), διάφορες συστηματικές παθήσεις (σακχαρώδης διαβήτης, υποθυρεοειδισμός κ.ά.) καθώς και ανατομικές ή λειτουργικές διαταραχές της ορθοπρωκτικής περιοχής (εντερικές αποφράξεις, στενώσεις κ.ά.).
Τι προτείνουν οι ειδικοί για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι αλλαγές στην διατροφή και στις καθημερινές μας συνήθειες μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας και στην ανακούφιση από τα συμπτώματα.
- Ακολουθήστε μία ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες.
Οι φυτικές ίνες διαλύονται στο νερό σχηματίζοντας ένα gel με αποτέλεσμα το εντερικό περιεχόμενο να αυξάνει σε βάρος και όγκο αλλά και να μαλακώνει. Αυτό οδηγεί σε αύξηση της κινητικότητας του εντέρου και βελτίωση της διέλευση των κοπράνων.
Οι καθημερινές ανάγκες του οργανισμού καλύπτονται με την πρόσληψη 25-35 γρ. φυτικών ινών την ημέρα. Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες είναι τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, το ψωμί και τα ζυμαρικά ολικής αλέσεως, τα όσπρια και ιδιαίτερα οι φακές καθώς και τα δημητριακά τύπου all bran.
Μπορείτε να συνοδεύετε το κύριο γεύμα σας με μία μεγάλη σαλάτα με ποικιλία λαχανικών και να εντάξετε στην καθημερινότητά σας φρούτα όπως το πορτοκάλι, το ακτινίδιο ή το μήλο.
Μία εναλλακτική λύση αποτελεί το ψύλλιο, το οποίο προέρχεται από το φυτό του γένους plantago, ανήκει στις διαλυτές φυτικές ίνες και είναι γνωστό για την ήπια καθαρτική του δράση.
Παρόλο που οι φυτικές ίνες βοηθούν την λειτουργία του εντέρου, η αύξηση της πρόσληψής τους καλό είναι να γίνει σταδιακά ώστε να αποφευχθεί εμφάνιση πρηξίματος και μετεωρισμού. - Καταναλώστε περίπου 2 λίτρα υγρών την ημέρα.
Τα υγρά είναι σημαντικά γιατί μαλακώνουν το εντερικό περιεχόμενο και βοηθούν τη δράση των φυτικών ινών. Μπορείτε να εναλλάσσετε το νερό με άλλα υγρά όπως σούπες, χυμούς φρούτων και τσάι. Προτιμήστε το μεταλλικό νερό γιατί περιέχει μαγνήσιο το οποίο έχει ήπια καθαρτική δράση. - Αυξήστε τη σωματική δραστηριότητα βάζοντας την άσκηση στην ζωή σας. Καλό είναι να ακολουθούμε ένα πρόγραμμα άσκησης 3-4 φορές την εβδομάδα διάρκειας περίπου 30 λεπτών. Ακόμα, όμως, και μικρές βόλτες ή απλές ασκήσεις συμβάλλουν στη διατήρηση της κινητικότητας των μυών του εντέρου.
- Διατηρήστε τη σωστή λειτουργία της εντερικής χλωρίδας καταναλώνοντας τροφές πλούσιες σε προβιοτικά όπως το γιαούρτι, το ξινόγαλο, το κεφίρ, και η μαύρη σοκολάτα.
- Εκπαιδεύστε το έντερο σας.
Το έντερο είναι ένα όργανο που αγαπά τις καλές συνήθειες. Συνηθίστε να πηγαίνετε στην τουαλέτα πάντα την ίδια ώρα, ακόμα και αν δεν έχετε το ερέθισμα. Μην καταπιέζετε ποτέ την ανάγκη σας να πάτε στην τουαλέτα γιατί αν αγνοείτε το ερέθισμα για αφόδευση μπορεί με το πέρασμα του χρόνου να σταματήσετε να το νιώθετε. - Παραχωρήστε στον εαυτό σας μικρές παρενθέσεις χαλάρωσης κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η χαλάρωση επηρεάζει τη σωστή δραστηριότητα του εντέρου ενώ το άγχος την παρακωλύει.
Εάν οι αλλαγές στις καθημερινές συνήθειες δεν σας ανακουφίσουν από τα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας αναζητήστε ιατρική βοήθεια. Ο ιατρός θα διαγνώσει τα αίτια και θα συστήσει την ανάλογη θεραπεία.
Πηγές:
1. https://medlineplus.gov/constipation.html
2. https://familydoctor.org/fiber-how-to-increase-the-amount-in-your-diet/?adfree=true
3. http://www.eligast.gr/wp-content/uploads/2019/03/dyskoiliotita.pdf
4. http://www.eligast.gr/wp-content/uploads/2019/03/diskoiliotita-1.pdf
5. Mogan Trottier et al, Treating constipation during pregnancy, Canadian Family Physicians, Vol 58, August 2012
